Thơ Văn Lý Trần – Trọn Bộ 3 Tập

Thơ Văn Lý Trần – Trọn Bộ 3 Tập

tho van ly tran

Trước hết về lịch trình làm bộ “Thơ văn Lý – Trần” từ 30 năm nay, xuất phát từ yêu cầu của Thủ tướng Phạm Văn Đồng về việc Viện Văn học cần tiến hành tổng kết đánh giá dòng thơ văn Lý – Trần 5 thế kỷ. Viện Văn học đã giao cho nhóm cụ Nguyễn Đức Vân – Tổ Hán văn, các cụ chỉ tuyển trên cơ sở các tác phẩm đã in từ trước, từ thế kỷ X – XV nên không được thông qua. Năm 1965, Viện Văn học giao cho nhà thơ Nam Trân chỉnh lý, dịch thêm một số bài nhưng vì ông Nam Trân mất đột ngột vào năm 1967. Đến năm 1968, tôi được lãnh đạo Viện giao lại bản thảo của các cụ để làm lại. Từ đó chúng tôi đã tiến hành khảo sát thực địa, dịch thuật và biên soạn. Do công việc quá nặng, chúng tôi chia cho nhóm của PGS. Trần Nghĩa một phần. Sau này ông Trần Lê Sáng làm tiếp cùng với PGS. Trần Nghĩa để ra tập 3 “Thơ văn Lý – Trần”. Nhóm chúng tôi làm hai tập (1, 2). Tập 1 (1968) gồm: 126 tác phẩm, 74 tác giả, 11 văn bia và một số văn xuôi. Tập 2 thượng (1989) gồm: 445 tác phẩm, 35 tác giả, giai đoạn thịnh Trần: 358 bài thơ, 78 bài văn xuôi, 6 văn bia. Tập 2 hạ: Năm 2003 nghiệm thu đạt xuất sắc; gồm: 247 tác phẩm, 35 tác giả, 174 bài thơ, 16 bài văn bia hiện đã hoàn chỉnh đưa in, khả năng cuối 2007 sẽ ra sách. Tập 3 (1977) gồm: 415 tác phẩm, 54 tác giả, 5 văn bia

Với lần thực hiện này, sẽ bổ sung 21 bài thơ của các tác giả: Nguyễn Trung Ngạn, Phạm Sư Mạnh, Đào Sư Tích, Phạn Huy Ích, Trần Ích Tắc, Nguyễn Phi Khanh và 7 tác phẩm khuyết danh. Về văn bia: Tập 1: sẽ tuyển 14 bài văn bia thời Lý; Tập 2 thượng: 6 văn bia Thịnh Trần; Tập 2 hạ: 16 văn bia;  Tập 3: 5 văn bia và một số tự, minh. Tổng số đã khảo tả được 38 văn bia in trên 4 tập. Có bia rất quý như “Lý triều Thái tổ Hoàng đế ngự chế Bùi Gia….” do Lý Thái Tổ tự tay viết, là một bài rất đặc sắc đứng sau “Chiếu dời đô”; văn bia của Hồ Tông Thốc. Thời kỳ này còn có một mảng văn học ngoại giao mà từ trước chưa ai quan tâm, rất giàu tính chính luận, nhưng cũng đậm chất nghệ thuật mềm dẻo.

Về công trình đã thực hiện gồm: 1228 tác phẩm, trong đó có: 261 văn xuôi, 921 bài thơ, 38 văn bia với 4 tập này nhóm biên soạn của chúng tôi sau 30 năm đã đáp ứng được yêu cầu của Thủ tướng Phạm Văn Đồng: “Điền cho được khoảng trống 5 thế kỷ văn học Lý – Trần”. Thực chất “Thơ văn Lý – Trần” là thơ văn Thăng Long, bởi nó phát đi từ Thăng Long, từ đó lan toả ra khắp nước. Đề cương “Tuyển thơ văn Lý – Trần” sẽ gồm 391 bài thơ, 64 bài văn, 12 văn bia, trong đó có những bia nổi tiếng cần phục dựng lại như: “Phụng Dương công chúa” (vợ của Trần Quang Khải); “Dục Thuý Sơn” của Trương Hán Siêu, “Thanh hư động ký” của Nguyễn Phi Khanh.

Phần dẫn luận: Dự kiến 30 trang, gồm 4 phần:

Thời đại và văn học Lý – Trần: Yêu cầu của lịch sử thể hiện qua thơ văn Lý – Trần; Mở rộng và xây dựng khối thống nhất dân tộc; Kiến tạo một đời sống thịnh vượng và an lạc; Phát huy nền văn hoá và dung hợp Tam giáo đồng nguyên.

Diện mạo văn học Lý – Trần: Tiến trình văn học từ thế kỷ X – XV, đỉnh cao là thế kỷ XIII và đầu thế kỷ XIV; 3 khuynh hướng chính của thơ văn Lý – Trần: văn chương phát ngôn cho tinh thần xã tắc; mang tâm thức an lạc của Thiền; tỏ bày đạo lý, trở về Nho giáo nguyên thuỷ;

Sự xuất hiện tiếp nối các thể loại văn học thơ ca, biền văn, tản văn, tạp văn, truyện kể (có sắc thái truyền kỳ, chí quái), truyện sử dưới hình thức văn, bia, ký.

Đặc điểm văn học Lý – Trần: Đặc sắc, trữ tình nổi trội ở mọi bình diện trạng thái thơ ca; Hạt nhân duy lý như một sợi chỉ xuyên suốt tạo nên sự tỉnh táo và nhạy cảm với hiện thực; Tạo sự hài hoà giữa các hệ tư tưởng tạo nên sắc thái thẩm mỹ; Trở thành kiểu mẫu cho dòng văn học Việt Nam.

Công trình cố gắng đảm bảo chế độ bản quyền cho các dịch giả.

1. TSKH. Nguyễn Quang Hồng – một thành viên hội đồng đánh giá:

Nhóm tác giả đã từng trải, có nhiều kinh nghiệm và uy tín trong giới khoa học xã hội thể hiện qua bộ thơ văn Lý – Trần rất có uy tín, đầy tự hào. Tôi tin tưởng đây sẽ là bộ sách rất nổi tiếng. Rất thích hợp là bộ sách đứng trong Tủ sách “Thăng Long ngàn năm văn hiến”, bởi khung cảnh xã hội, con người tạo nên xã hội lúc bấy giờ cơ bản là người Thăng Long, thơ văn Lý Trần chính là linh hồn của thơ văn Thăng Long xưa. Bài dẫn luận thích đáng với nhiều quan điểm, đánh giá từng khía cạnh của văn học Lý – Trần. Đây là một công trình kế thừa, nó sẽ vừa thuận lợi vừa khó khăn: Làm thế nào để đạt chất lượng tốt hơn các tập trước; vấn đề bản quyền đối với những người dịch trước phải gỡ thế nào cho thuận, lường trước những vấn đề rắc rối có thể xảy ra. Nhiệm vụ rà soát lại những công trình trước đây cân nhắc chọn những tác phẩm tinh tuý là việc rất nặng nhọc và tế nhị, cần thận trọng khi chọn các tác phẩm, nhất là những tác phẩm có nguồn gốc chưa rõ ràng (nghi ngờ của Trung Hoa) hoặc chưa xác định chính xác về tác giả. Tán thành việc đặt nguyên văn chữ Hán – Nôm lên trước, nhưng sẽ đưa dưới dạng nào? chụp hay in mới? Thời gian rất gấp cần khẩn trương. Một số bài thơ chữ Nôm rất giá trị cần rà soát, không để sót. Những gì mới phát hiện nhưng không cập nhật cũng không nên đưa vào tuyển.

PGS. Trần Nghĩa đánh giá: Vấn đề qua đề cương và trình bầy của GS. Nguyễn Huệ Chi là khá rõ ràng. Cần có sự kế thừa của các nhà nho lớp cũ như Ngô Tất Tố, Hoàng Văn Giáp, Nguyễn Đức Vân, Đào Phương Bình. Trong kế thừa cần có bổ sung, nâng cao, cần có quan điểm cởi mở trong việc thêm và bớt, cần có tinh thần dung hợp. Hai nhóm biên soạn đã ra được hai tập sách đều dựa trên những kế thừa, nhưng được bổ sung nâng cao hơn và đến bây giờ người đọc vẫn tiếp thu được. Tuy nhiên, phần bổ sung còn ít, rất tiếc trước kia chúng tôi lược bớt đi nhiều do quan điểm học thuật lúc đó (quan hệ với Trung Quốc). Đến nay nhờ quan điểm đổi mới đã giúp Ban biên soạn dễ dàng hơn, có thể lấy lại những tác phẩm ngày xưa bị bỏ như “Nam ông mộng lục”. Nếu Nhà xuất bản Hà Nội cho phép lấy được tối đa các tác phẩm thơ văn Lý – Trần thì hay nhất. Tuy nhiên vẫn phải cân nhắc chọn ra cái gì thật sự cần cho Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến. Thời gian còn rất ít, tôi vẫn mong muốn nhóm biên soạn nên dùng những người đã làm cũ từ năm 1968 đến nay sẽ nhanh hơn đồng thời còn tạo điều kiện cho dịch giả tâm huyết có thể chỉnh sửa, bổ sung hoàn thiện các bài dịch của họ. Chú ý vấn đề bản quyền.

PGS. Đinh Khắc Thuân – nhà nghiên cứu Hán Nôm nhận xét: Đề cương trình bầy khá rõ ràng. GS. Huệ Chi được thừa hưởng các công trình cũ đều là các bản dịch rất xứng đáng. Đề nghị không nên dịch lại các bản dịch của các cụ. Phần viết lời nói đầu cần phổ thông hơn, chú ý đến chú thích, không cần nhiều khảo dị. Cần dùng chữ phồn thể để dễ đọc.

Nhà thơ Bằng Việt – Trưởng ban TVCM mảng sách Văn học – Nghệ thuật có ý kiến: Tôi trân trọng bộ tuyển tập “Thơ văn Lý – Trần” đã xuất bản.  Nhưng tinh tuyển như đề cương sẽ bị hạn chế, nếu chỉ đưa ra 350/1220 bài thơ, mới đạt 1/3 vốn có. Nên chăng ta làm dày dặn hơn, khoảng 2000 trang với khoảng 500 bài thơ thì tốt vì thơ là tinh chất của văn học Lý – Trần. Trên cơ sở những bài đã có, chọn bài hay, không nên dịch lại nếu không có gì sai sót, chỉ dịch những bài mới phát hiện, như vậy sẽ không lo về bản quyền. Về nhuận bút dịch cũng không đáng ngại vì một số bài dịch đã hết hạn bản quyền, những bài tái bản phải trả nhuận bút không quá đắt. Phần thơ nên nhiều gấp 4, 5 lần văn xuôi, chọn bài hay là chính, không cần các tiêu chí khác, phần này khoảng trên 1000 trang.

MUA SÁCH HAY TRÂN TRỌNG GIỚI THIỆU!